Η κατάθλιψη είναι μία ψυχιατρική διαταραχή, που απαντάται και κατά την παιδική ηλικία, αλλά η συχνότητά της παρουσιάζει σημαντική αύξηση κατά τα εφηβικά χρόνια. Όπως όλες οι ψυχιατρικές διαταραχές χρειάζεται να διαγιγνώσκεται από ψυχίατρο παιδιών και εφήβων. Η διάγνωση προκύπτει μετά από ενδελεχή αξιολόγηση, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει λήψη ιστορικού από τους γονείς, ψυχιατρική συνέντευξη με το παιδί ή τον έφηβο, συνεργασία με το σχολείο, χορήγηση κατάλληλων ψυχομετρικών εργαλείων κ.ά. Η θεραπεία προϋποθέτει συστηματική συνεργασία με την οικογένεια και το περιβάλλον του παιδιού ή του εφήβου και περιλαμβάνει ατομική ψυχοθεραπεία του παιδιού ή του εφήβου, συμβουλευτική υποστήριξη των γονέων, ενώ επί ενδείξεων μπορεί να χρειάζεται ενίσχυση του θεραπευτικού αποτελέσματος με την χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, μόνο κατόπιν σύστασης από τον θεράποντα ψυχίατρο και πάντα υπό συστηματική ψυχιατρική παρακολούθηση.

Είναι σημαντικό να γίνει καταρχάς σαφές τι ακριβώς είναι το “bullying“. Το bullying ή εκφοβισμός είναι μια επιθετική συμπεριφορά, σωματική, λεκτική, ψυχολογική ή/και κοινωνική που εκδηλώνεται σκόπιμα, απρόκλητα και επαναλαμβανόμενα εντός και εκτός σχολείου, και στο διαδίκτυο (π.χ. στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης). Ασκείται συνήθως από κάποιον/α που βρίσκεται σε θέση ισχύος (π.χ. τον/την πιο δυνατό/ή σωματικά, τον/την μεγαλύτερο/η σε ηλικία κ.λπ.) και κατευθύνεται προς κάποιον/α που θεωρείται λιγότερο ισχυρός. Μια ιδιαίτερη μορφή του εκφοβισμού είναι αυτό που επισυμβαίνει στο διαδίκτυο μπορεί να είναι εξίσου ή/και πιο σοβαρός, καθώς εκεί εξουδετερώνεται η ανισορροπία δύναμης, αλλά η έκθεση του/της μαθητή/τριας που εκφοβίζεται γίνεται δημόσια και μπορεί να λάβει τεράστιες διαστάσεις μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Εκείνος/η που εκφοβίζει έχει σκοπό να προκαλέσει φόβο, ανησυχία και πόνο σε εκείνον/η που στοχοποιεί. Ο εκφοβισμός διαφοροποιείται από άλλες μορφές επιθετικών συμπεριφορών που είναι δυνατόν να εκδηλώνονται μεταξύ των μαθητών/τριών στο σχολικό περιβάλλον. H επιθετικότητα δεν έχει πάντα στόχο την τρομοκράτηση κάποιου/ας πιο αδυνάμου/μης. Επομένως, δεν αποτελούν εκφοβισμό μεμονωμένα περιστατικά και συγκρούσεις ή διενέξεις μεταξύ ίσων στο σχολείο, είτε δια ζώσης είτε διαδικτυακά.

Στην περίπτωση λοιπόν που το παιδί σας δέχεται bullying χρειάζεται αρχικά να νιώσει το παιδί ότι το ακούτε προσεκτικά, λαμβάνετε σοβαρά υπόψη αυτά που σας λέει και είστε διαθέσιμοι να το υποστηρίξετε. Από την μία πλευρά δεν πρέπει να υποτιμάτε τις συνέπειες που μπορεί να έχει ο εκφοβισμός, από την άλλη όμως η εκδήλωση έντονου θυμού ή σημαντικής αναστάτωσης εκ μέρους σας μπορεί να αναστατώσει και να ενοχοποιήσει ακόμα περισσότερο το παιδί σας. Χρειάζεται να καθησυχάσετε το παιδί ότι δεν ευθύνεται για ό,τι του έχει συμβεί και να το διαβεβαιώσετε ότι ο εκφοβισμός δεν είναι δικό του λάθος.

Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητη η άμεση επικοινωνία με το σχολείο για να αναφέρετε με λεπτομέρειες το πρόβλημα που έχει ανακύψει. Η αδιάλειπτη και αρμονική συνεργασία με το σχολείο αποτελεί προϋπόθεση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του εκφοβισμού.

Η θλίψη είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα, η παρουσία του οποίου δεν σημαίνει αυτόματα ότι ένα παιδί ή έφηβος έχει κατάθλιψη. Εάν ωστόσο το σύμπτωμα είναι επίμονο, συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα, όπως διαταραχές στον ύπνο ή/και την όρεξη, ευερεθιστότητα, έλλειψη κινήτρου, απαισιοδοξία ή μειωμένη ικανότητα να αντλεί ευχαρίστηση, ενώ παρατηρείτε πτώση της λειτουργικότητας του παιδιού σας στο σπίτι, το σχολείο και την ομάδα των συνομηλίκων, χρειάζεται οπωσδήποτε να απευθυνθείτε σε ειδικό. Ένας ψυχίατρος παιδιών και εφήβων μπορεί μέσα από την κατάλληλη αξιολόγηση να διαγνώσει, εάν η κόρη σας πάσχει από κατάθλιψη και να καταρτίσει μαζί σας το κατάλληλο θεραπευτικό πλάνο.

Μια τέτοιου είδους ανακοίνωση χρειάζεται να γίνεται με τρόπο ήρεμο, σταθερό και σύντονο κάθε φορά με την ηλικία του παιδιού. Είναι απαραίτητο το παιδί να καθησυχαστεί ότι οι γονείς του μπορεί να μην είναι πια ζευγάρι, θα συνεχίσουν ωστόσο και οι δύο να ασκούν τον γονεϊκό τους ρόλο, φροντίζοντας και υποστηρίζοντας το σε ό,τι χρειαστεί. Στην ανακοίνωση είναι σημαντικό να συμμετέχουν και οι δύο γονείς, εφόσον είναι εφικτό, και να δοθεί χώρος στο παιδί να εκφράσει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του. Θα χρειαστεί ίσως κάποια πράγματα να συζητηθούν αρκετές φορές, ενώ είναι ανακουφιστικό για το παιδί να νιώσει ότι οι γονείς είναι διαθέσιμοι να ακούσουν πώς νιώθει και τι σκέφτεται, ακόμη και σε δεύτερο χρόνο.

Η αυτοκτονικότητα είναι ένα πολύ σοβαρό ζήτημα, καθώς αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες θανάτου στην εφηβική ηλικία. Τέτοιου είδους αναφορές από τα παιδιά και τους εφήβους πρέπει να λαμβάνονται πάντα σοβαρά υπόψη. Συνεπώς, χρειάζεται να ενημερώσετε το παιδί σας ότι οι αναφορές του σας ανησυχούν πολύ και ότι θα πρέπει να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό, ώστε από την μία πλευρά να εκτιμηθεί ο κίνδυνος να κάνει κακό στον εαυτό του και από την άλλη να μπορέσει να λάβει εξειδικευμένη βοήθεια, ώστε να αντιμετωπιστεί η προβληματική, που οδηγεί στις συγκεκριμένες αναφορές.

Η χρήση ψυχοτρόπων ουσιών είναι ένα σύνθετο πρόβλημα, που απαιτεί άμεση αντιμετώπιση από εξειδικευμένες ομάδες επαγγελματιών, οι οποίοι έχουν λάβει κατάλληλη εκπαίδευση. Στην χώρα μας υπάρχουν φορείς, οι οποίοι έχουν μακρά εμπειρία στις εξαρτήσεις και τις εξαρτητικές συμπεριφορές και έχουν προγράμματα και μονάδες για εφήβους. Ενδεικτικά αναφέρουμε τον ΟΚΑΝΑ, το ΚΕΘΕΑ, το 18ΑΝΩ κ.ά. Χρειάζεται λοιπόν να απευθυνθείτε άμεσα σε μία από τις εξειδικευμένες αυτές ομάδες, από όπου και θα λάβετε την κατάλληλη καθοδήγηση για τα επόμενα βήματα.

Η βουλιμία αποτελεί έναν από τους κύριους εκπροσώπους των διαταραχών πρόσληψης τροφής. Χαρακτηρίζεται από συχνά βουλιμικά επεισόδια, που ακολουθούνται από συμπεριφορές καθαρτικού τύπου, όπως προκλητούς εμέτους, χρήση φαρμακευτικών ουσιών, υπερβολική άσκηση κ.λπ. Κατά́ τη διάρκεια του βουλιμικού επεισοδίου το άτομο νιώθει την ακατανίκητη επιθυμία να φάει πολύ́, με συνέπεια να καταναλώνει, τρώγοντας γρήγορα, μεγάλη ποσότητα τροφής μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα. Η βουλιμία μπορεί να παραμείνει για καιρό μια «κρυφή» πάθηση, αφού η ντροπή́ και οι ενοχές για την απώλεια του ελέγχου οδηγούν το άτομο να επιδιώκει να την κρύψει. Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητο να γίνει παραπομπή του παιδιού ή του εφήβου με ύποπτα συμπτώματα σε ψυχίατρο παιδιών και εφήβων, ώστε να πραγματοποιηθεί διαγνωστική αξιολόγηση και να γίνουν οι κατάλληλες θεραπευτικές προτάσεις.