Για να μπορέσει να αναπτυχθεί ένα παιδί, ως ψυχοσυναισθηματική οντότητα μέσα σ’ ένα δικό του σώμα, χρειάζεται μια «επαρκώς καλή» μητέρα, ικανή να δώσει λόγια και μορφή στις σκέψεις και τα συναισθηματικά του. Είναι αυτή που του επιτρέπει να εκφράζει την αγάπη αλλά και την οργή προς το περιβάλλον του. και στη συνέχεια, ταυτιζόμενο με τη λειτουργία της μητέρας να επεξεργάζεται τις σκέψεις και τα συναισθήματα του, απαρτιωμένα σ’ ένα σώμα που αισθάνεται δικό του. Αλλιώς οι δυσάρεστες αισθήσεις και σκέψεις, μη μπορώντας να επεξεργασθούν, εκφορτίζονται σε σωματικά συμπτώματα και ιδίως στο δέρμα ως εξωτερικό σύνορο του σώματος. Υπάρχει δηλαδή ένα έλλειμμα στην ικανότητα έκφρασης των συναισθημάτων, ιδίως των αρνητικών, τα οποία εγκλωβίζονται στο δέρμα ενός υπερπροστατευμένου και ακυρωμένου παιδιού, που εμποδίστηκε να αποκτήσει δεξιότητες ώστε να μπορεί να ανεξαρτητοποιηθεί και να ωριμάσει συναισθηματικά, εκφράζοντας την οργή και την επιθυμία του.
Θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε με αυτόν τον τρόπο και τα διάφορα άλλα συμπτώματα που παρουσιάζει το παιδί, όπως:
- Να είναι πολύ εξαρτητικό και πολύ υποχωρητικό στο σχολείο ενώ αντιθέτως να γίνεται πολύ πεισματικά αντιδραστικό στο σπίτι. Να φροντίζει να φαίνεται προς τα έξω «πάρα πολύ καλό παιδί», θυσιάζοντας τις ενστικτώδεις επιθυμίες του, για να μη χάσει τον ενδιαφέρον και την αγάπη των άλλων, ιδίως των σημαντικών για αυτό ανθρώπων του περιβάλλοντός του.
2 Άλλες φορές να στρέφει την οργή ενάντια στον εαυτό του, με αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, όπως αυτοτραυματισμοί, τριχοτιλλομανία, ονυχοφαγία κ.τ.λ.
3 Να παρουσιάζει μια αγχώδη και άκαμπτη ενασχόληση με τα μαθήματα και μια αψεγάδιαστη τελειότητα σ΄ αυτά, σε μια προσπάθεια να ελέγξει την κατά τα άλλα δύσκολη σχολική καθημερινότητα, όπου δυσκολεύεται στις διαπροσωπικές σχέσεις και στην έκφραση των αρνητικών κυρίως συναισθημάτων.
4 Μια χαρακτηριστική μη αντιστοιχία με τα τυπικά χαρακτηριστικά της ηλικίας του (όπως το να είναι «πολύ μπροστά» ή να παλινδρομεί σε συμπεριφορές πολύ πρωτύτερες) στον τρόπο που τρώει, κοιμάται, ντύνεται ή πλένεται: π.χ. άρνηση να φάει ή αναζήτηση αποκλειστικά μόνο λίγων φαγητών , φόβος ότι θα κάνει εμετό, φόβος να κοιμηθεί μόνο του.
5 Η αίσθηση ότι είναι «υπό πίεση», σε μια διαρκή κατάσταση στρες. Το στρες μπορεί επίσης να προέρχεται και από την ανάγκη του να νικάει πάντα, θεωρώντας οποιαδήποτε αποτυχία ανεπανόρθωτο πλήγμα στην εικόνα και την πολύ ευάλωτη αυτοεκτίμησή του.
Πρέπει να ανατρέχουμε σε σημαντικά γεγονότα στρες για το παιδί έως και 6 μήνες πριν την εμφάνιση των συμπτωμάτων της δερματοπάθειας. Είναι εύλογο ότι είναι στρες ο ερχομός ενός αλλού παιδιού στην οικογένεια, ο χωρισμός των γονέων, αλλά και μια μετακόμιση, ή απώλεια των φίλων, ο αποχωρισμός από ένα αγαπητό πρόσωπο, η απώλεια της εργασίας ενός γονέα η πίεση για τις σχολικές επιδόσεις κλπ.
Πολλές φορές το παιδί φιλτράρει κάποιο γεγονός που δεν αντέχει η οικογένεια του να συζητήσει, που τους κάνει να «βγαίνουν από τα ρούχα τους» και το παιδί απαντά με ένα αντίστοιχο σύμπτωμα «βγαίνοντας» από το δέρμα του, Δηλαδή, η ανεπεξέργαστη οικογενειακή οργή το διαπερνά αμεταβόλιστη και «ξεχειλίζει στο δέρμα του».
Γράφει ο Παιδοψυχίατρος Χάρης Καραμπέτσος.