Ως γονείς, αλλά και ως σημαντικοί ενήλικες και παιδαγωγοί (με την έννοια ότι όλοι «άγωμεν παίδες»), είναι καθήκον μας να επωμισθούμε την ευθύνη της καθοδήγησης των παιδιών μας. Ως ένας καλός καλλιεργητής, να σπείρουμε αυτό που προσπαθούμε να θερίσουμε, γενόμενοι εμείς το πρότυπο αυτού που επαγγελλόμαστε. Να μάθουμε να τα ακούμε (κοιτάζοντάς τα με τη ματιά της ευχής-προσευχής),να τα υπερασπιζόμαστε και να τα παρηγορούμε. Να τα μάθουμε επίσης να αγωνίζονται με αρετή, που (όπως ερμηνεύεται στα λατινικά η λέξη «virtus») είναι «η ικανότητα του πολεμιστή να επικρατεί στη μάχη». Να είναι ικανά να δέχονται, όσο και να επιφέρουν, την αλλαγή. Να αθλούνται (εκτός από τα γυμναστήρια) στην αναγκαία διαπραγμάτευση με τους άλλους, για τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους, με σεβασμό των κανόνων. Να μπορούν επίσης να μπαίνουν στη θέση του άλλου, δημιουργώντας δεσμούς σεβασμού και φιλίας μαζί του, καλλιεργώντας τη συμπόνια και την αλληλεγγύη, που γίνονται βάλσαμο για τους συνανθρώπους που υποφέρουν και ανδρώνει αυτούς που μπορούν να τους στηρίζουν . Σε κάθε περίπτωση, ως ενήλικες πολίτες να είναι από την πλευρά των πιο αδυνάμων (ψυχικά α-σθενών, «διαφορετικών», απόκληρων και κατατρεγμένων), βοηθώντας τους να μη συνθλιβούν από το βάρος της αδυναμίας τους.
Στη δημοκρατική πολιτεία μας, που οφείλει να στηρίζει μια τέτοια ηθική, οι θεσμοί – ανεξάρτητα από το πώς έχουν εξελιχθεί – περιμένουν ακόμα την εμψύχωση και την ενσάρκωσή τους από νέους ανθρώπους(κάθε ηλικίας), που αναλαμβάνουν την ευθύνη να «υλοποιούν» προσωπικά ό,τι συμβολίζουν και με το παράδειγμά τους να εμπνέουν εμπιστοσύνη και πίστη σ’ ένα κοινό ανώτερο καλό. Για ένα τέτοιο έργο η Παιδεία είναι το απαραίτητο εφόδιο και ό,τι πιο αντιστασιακό στην οποιαδήποτε επιβολή μιας τάξης πραγμάτων. Δεν υπάρχει πιο υπεύθυνη πράξη (και επιτρέψτε μου) πιο πατριωτική σήμερα, από το να κάνει κάποιος ό,τι κάνει, με μεράκι και πίστη στη γονιμότητα του κόσμου.
Ο Ελληνοδυτικός πολιτισμός μας (όπως τον ονομάζει ο Καστοριάδης), μέσα στον οποίο εξανθρωπίζουμε ο ένας τον άλλο, είναι μια διαδικασία αμφίδρομης προσφοράς για μια καλύτερη ζωή για όλους μας. Στηρίζεται στον ανθρωπισμό, ως μια διαρκή πνευματική παρακαταθήκη της μελέτης των ελληνικών φιλοσοφικών και λογοτεχνικών κειμένων για την ανθρωπότητα – ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πλέον κεκτημένο – και στην κληρονομιά των Πατερικών κειμένων της αγάπης και της συμπόνιας για τον άνθρωπο. Η προτροπή στην αγάπη που αναβλύζει με σθένος μέσα από την διδαχή του Αγίου Αυγουστίνου «Αγάπα και κάνε αυτό που θέλεις», ήταν για τον 20ο αιώνα το ερέθισμα σημαντικών στοχασμών για κορυφαίους φιλοσόφους, όπως η Χάνα Άρεντ και η ψυχαναλύτρια Τζούλια Κρίστεβα.
Ο κόσμος μας μπορεί να βελτιωθεί μόνο από ανθρώπους με ευέλικτο νου (ίδιον της πνευματικής νεότητας), που απολαμβάνουν να κατανοούν τις θέσεις και την διαφορετικότητα των άλλων και είναι περήφανοι όταν γίνονται οι ίδιοι κατανοητοί, ενώ προάγουν την ενότητα. Ενότητα και διαφορετικότητα λοιπόν μαζί – ποτέ η μια χωρίς την άλλη – ως μια νοητή γραμμή που ξεκινάει από το Απολλώνιο φως της αρχαιότητος, διασχίζει το «δεύτε λάβετε φως» της Αναστάσεως και φτάνει μέχρι το « άξιον εστί το φως» του Οδυσσέα Ελύτη. Ας ανταμώσουμε, λοιπόν, στην αυθυπέρβαση.
Γράφει ο Παιδοψυχίατρος Χάρης Καραμπέτσος