Το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις στην Ελλάδα με τεράστιες επιπτώσεις στην ψυχή των παιδιών, θυμάτων ή αλλιώς στόχων. Όλοι χρησιμοποιούμε με ευκολία την λέξη bullying και οι περισσότεροι από εμάς έχουμε να αφηγηθούμε μια ιστορία σχολικού εκφοβισμού που τα θύματα ήμασταν εμείς ή κοντινά σε εμάς πρόσωπα, το ίδιο και εγώ άλλωστε. Από πού όμως προέρχεται η λέξη bullying είμαι σίγουρη ότι πολλοί λίγοι γνωρίζουν. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από εκεί.
Η αγγλική λέξη bully χρησιμοποιήθηκε τη δεκαετία του 1530 και ήταν μια λέξη ερωτευμένων καθώς σήμαινε ‘’γλύκα μου’’. Η λέξη όμως αυτή στα μέσα του 17ου αιώνα έχασε την αρχική της έννοια και απέκτησε τη σημασία του ‘’καυχησιάρη’’, του ‘’εραστή’’, του ‘’τυχοδιώκτη’’. Κατά τον Μπαμπινιώτη αρχικά σήμαινε ‘’τον τρέφοντα αδελφική αγάπη’’ και μετά σήμαινε ‘’τον αγαπητικό’’, ‘’τον ψευτοπαλληκαρά’’, ‘’τον προστάτη των εκδιδόμενων γυναικών’’, τον ‘’νταή’’. Η λέξη γενικεύτηκε αργότερα δηλώνοντας ’’αυτόν που εκφοβίζει’’. Σήμερα η λέξη χρησιμοποιείται ως συνώνυμο με τον ψυχοτραυματισμό, την υποδούλωση, την ταπείνωση και τα βασανιστήρια ενός ατόμου από κάποιο άλλο συνήθως πιο δυνατό.
Εδώ όμως γεννάται το ερώτημα αν τα άτομα εκείνα, ‘’οι νταήδες‘’ δηλαδή που παρενοχλούν άλλους είναι πιο δυνατά ή απλώς θέλουν να μας πείσουν ότι είναι. Τα στοιχεία που έχουμε μας δείχνουν ότι :
- Όσοι εκφοβίζουν είναι πολύ πιθανό να έχουν υποστεί οι ίδιοι εκφοβισμό και να εκτονώνουν με τον τρόπο αυτό τον θυμό τους.
- Στην πραγματικότητα αυτά τα άτομα αισθάνονται κατώτερα και διαρκώς προσπαθούν να αποδείξουν την ανωτερότητα τους.
- Είναι δυστυχισμένα και ξεσπούν στους άλλους την δυστυχία τους.
- Είναι τρομοκρατημένα και με τον τρόπο αυτό προσπαθούν να προφυλαχθούν.
Άλλωστε μόνο το γεγονός ότι διαλέγουν ως θύματα τους πιο αδύναμους γιατί ξέρουν ότι μπορούν να κερδίσουν, μας δείχνει ότι στην πραγματικότητα όσοι εκφοβίζουν τους άλλους είναι αδύναμα και δυστυχισμένα πλάσματα, συνήθως από προβληματικές οικογένειες που καταλήγουν σε πολύ μεγάλο ποσοστό κατά την ενηλικίωσή τους να έχουν προβλήματα με τον νόμο.
Οι πιο συνηθισμένες μορφές bullying είναι:
- Λεκτικές επιθέσεις, βρισιές, προσβολές, χρήση προσβλητικών παρατσουκλιών, σεξουαλικά σχόλια, απειλές.
- Απρεπείς χειρονομίες, χτυπήματα, σπρωξίματα, ξυλοδαρμοί, τραυματισμοί, κλωτσιές.
- Διάδοση κακοηθών και ψευδών φημών. Απομόνωση και απομάκρυνση από την ομάδα.
- Καταστροφή ή κλέψιμο προσωπικών αντικειμένων.
- Εκφοβισμός μέσω διαδικτύου, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, κινητού τηλεφώνου.
- Σεξουαλική παρενόχληση.
Πώς θα καταλάβουν τώρα όμως οι γονείς ότι τα παιδιά τους βιώνουν τέτοιες καταστάσεις στο σχολείο; Δυστυχώς αν το ίδιο το παιδί ή κάποιοι φίλοι του δεν το αναφέρουν στους δασκάλους ή στους γονείς, τότε είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτό. Τα παιδιά θύματα του εκφοβισμού συνήθως δεν μιλάνε. Είναι αδύναμα, ευαίσθητα και ντροπαλά άτομα, άλλωστε και για αυτούς τους λόγους επιλέγονται από τους εκφοβιστές τους. Ντρέπονται ή φοβούνται να μιλήσουν στους γονείς τους για αυτό που τους συμβαίνει ενώ σπανίως θα απευθυνθούν και στους δασκάλους καθώς τότε υπάρχει ο φόβος να κατηγορηθούν επιπλέον ως ‘’χαφιέδες’’.
Οι γονείς θα πρέπει να θορυβηθούν αν παρατηρήσουν:
- Μειωμένη διάθεση του παιδιού ή άρνηση να πάει στο σχολείο
- Πτώση των επιδόσεων στα μαθήματα ή στα αθλήματα
- Εμφάνιση ονυχοφαγίας, τικ, πονοκεφάλων, ανορεξίας, βουλιμίας, στομαχόπονων
- Έντονες αλλαγές στη διάθεση
- Σκισμένα και κατεστραμμένα ρούχα
- Γδαρσίματα ή μώλωπες στο σώμα
- Απώλεια αντικειμένων
- Άρνηση συμμετοχής σε σχολικές εκδηλώσεις
- Απόρριψη από τους συνομηλίκους
Τι γίνεται όμως αν διαπιστώσετε ότι το παιδί σας είναι τελικά θύμα εκφοβισμού στο σχολείο; Δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι να κρατηθεί κάποιος και να πράξει το σωστό, καθώς είμαι σίγουρη ότι το πρώτο πράγμα που θα έρθει στο μυαλό όλων είναι να πιάσουν στα χέρια τους αυτούς τους μικρούς ‘’νταήδες’’ που βασανίζουν το παιδί τους. Αν λάβουμε όμως υπόψιν ότι και οι ‘’εκφοβιστές’’ είναι και αυτοί θύματα κάποιου άλλου, ίσως οικογενειακού ή κοινωνικού bullying τότε μάλλον θα πρέπει να κινηθούμε διαφορετικά. Όμως ακόμη και αν δεν έχει πέσει θύμα εκφοβισμού το παιδί σας είναι καλό να το προετοιμάσετε εγκαίρως προκειμένου να διαχειριστεί σωστά το ενδεχόμενο του bullying.
Συζητήστε με το παιδί σας και κάντε το να νιώσει ασφαλές και περήφανο για τον εαυτό του.
Κάντε το να καταλάβει ότι πρέπει να μιλάει σε εσάς και στους δασκάλους του για αυτά που συμβαίνουν στο ίδιο αλλά και στους συμμαθητές του.
Κάντε το να καταλάβει ότι το καλύτερο είναι να μην αντιδρά στους λεκτικούς εκφοβισμούς που δέχεται γιατί αυτή την αντίδραση περιμένουν και οι θύτες και αν δεν την δούνε τότε είναι πολύ πιθανό να σταματήσουν.
Αν το παιδί σας δέχεται σωματικό εκφοβισμό τότε σίγουρα πρέπει να αντιδράσει και να το πει στους δασκάλους.
Βοηθήστε το να μπει σε μία ομάδα στο σχολείο. Συνήθως τα άτομα που ανήκουν σε ομάδες δεν πέφτουν θύματα σχολικού εκφοβισμού.
Ενημερώστε το για το πώς πρέπει να διαχειρίζεται τα social media και ότι δεν πρέπει να δημοσιεύει προσωπικές φωτογραφίες και πληροφορίες.
Μην κλείνετε τα μάτια στο πρόβλημα του παιδιού σας.
Αν το πρόβλημα συνεχίζεται ζητήστε την βοήθεια ειδικού.
Γράφει η Κατερίνα Ζαγοραίου